Οι περιβαλλοντικοί καλλιτέχνες, μια βιώσιμη τάση

Η τέχνη και το περιβάλλον απευθύνονται στη λογική αλλά κυρίως εγείρουν συναισθήματα. Τι συμβαίνει όταν αναμιχθούν; Η απάντηση είναι η περιβαλλοντική τέχνη, μια κίνηση που υιοθετήθηκε από καλλιτέχνες διαφορετικών ειδικοτήτων, που εμπνέονται από τη φύση ή τη χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη, μεταδίδοντας την ομορφιά της και ενθαρρύνοντας μας να τη φροντίζουμε.

Η περιβαλλοντική τέχνη μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε τις συνέπειες της συμπεριφοράς μας στον πλανήτη. Τα θαύματα της φύσης, μας έχουν εμπνεύσει να εκφραζόμαστε με περισσότερα από ένα μέσα έκφρασης εδώ και χιλιάδες χρόνια. Από τις παλαιολιθικές σπηλαιογραφίες μέχρι τις εντυπωσιακές ψηφιακές φωτογραφίες του ζωικού βασιλείου. Ωστόσο, η περιβαλλοντική κρίση που βιώνουμε τώρα έχει αφυπνίσει μια νέα καλλιτεχνική κίνηση που υπερβαίνει τον απλό καταγραφικό και απεικονιστικό ρόλο της φύσης όπως στο παρελθόν, εμπλουτίζοντας τον με νέα νοήματα.

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΦΥΣΗ

Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό όταν σκεφτόμαστε τη φύση και την τέχνη είναι τα τοπία. Αυτό το είδος ζωγραφικής ήταν δημοφιλές στην Ασία από αρχαιοτάτων χρόνων, αλλά απαξιώθηκε στην Ευρώπη μέχρι να γίνει μόδα στην ολλανδική μπαρόκ περίοδο και να εξαχθεί σε άλλες χώρες. Οι πιο διάσημοι ζωγράφοι τοπίων περιλαμβάνουν τον Φλαμανδό μάστερ Jacob van Ruisdael, τον Άγγλο John Constable, τον Αμερικανό Thomas Cole, τον Ολλανδό Vincent Van Gogh και τους Μονέ και Cézanne από τη Γαλλία, μεταξύ πολλών άλλων.

Η φύση αποτελεί επίσης επαναλαμβανόμενο θέμα σε άλλες εικαστικές τέχνες. Έχει εμπνεύσει τα πάντα, από τους κήπους του Βερσαλλιών (Γαλλία) του André Le Nôtre, μέχρι γλυπτά όπως το “Peine del Viento” του Eduardo Chillida στο Σαν Σεμπαστιάν (Ισπανία) και τις φωτογραφίες του Εθνικού Πάρκου Γιοσεμίτι στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Καλιφορνέζο Ansel Adams. Η ιαπωνική αρχιτεκτονική συγχωνεύεται με το περιβάλλον χρησιμοποιώντας φυτικά υλικά όπως χαρτί, μπαμπού και ξύλο.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Η περιβαλλοντική τέχνη περιλαμβάνει αυτά τα παραδοσιακά είδη αλλά και τη μοντέρνα τέχνη, ασχολούμενη με ηθικά θέματα και δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτή η νέα προσέγγιση στην τέχνη εμφανίστηκε στο τέλος της δεκαετίας του ’60 και, αντίθετα με τα κλασικά, προχωρά πέρα από το απλό απεικονιστικό της ρόλο. Το περιβάλλον γίνεται το έργο τέχνης, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει για τη βλάβη που προκαλούμε στο περιβάλλον και να μας καλέσει σε δράση.

Η μολυσμένη ατμόσφαιρα και οι ωκεανοί μας, η παγκόσμια θέρμανση, η αποψίλωση των δασών και οι συνέπειες της μαζικής κατανάλωσης για το περιβάλλον είναι μερικά από τα θέματα που ασχολείται η σύγχρονη περιβαλλοντική τέχνη μέσω φωτογραφίας, ζωγραφικής, δράματος, χορού και γλυπτικής, μεταξύ άλλων ειδικοτήτων. Η «Οικοτέχνη» χρησιμοποιεί φυσικά, ανανεώσιμα υλικά όπως χώμα, πέτρες, φύλλα και κλαδιά.

Οι κύριοι στόχοι της περιβαλλοντικής τέχνης είναι να:
 Ευαισθητοποιήσει για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει ο πλανήτης και να προωθήσει τη διατήρησή του.
 Ενθαρρύνει την επικοινωνία και τη συμμετοχή των πολιτών για την προστασία της φύσης.
 Ενθαρρύνει την πολιτική δέσμευση για τον αγώνα κατά της παγκόσμιας θέρμανσης και των επιπτώσεών της.

ΑΠΟ ΤΗΝ “ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΗΣ” ΣΤΗΝ “ARTE PAUVERA”

Η περιβαλλοντική τέχνη περιλαμβάνει και άλλες παρόμοιες κινήσεις, όπως η οικολογική τέχνη, η arte pauvera  και η τέχνη της γης. Η τελευταία αλλάζει το τοπίο εγκαθιστώντας έργα τέχνης μεγάλης κλίμακας, όπως γιγαντιαίες σπιράλ, χαράδρες και ανηφορικές πλατφόρμες που δημιουργούνται χρησιμοποιώντας το ίδιο το έδαφος ή φυσικά υλικά, για να προκαλέσουν συναισθήματα σε όσους τα παρατηρούν. Τα πρώτα παραδείγματα της τέχνης της γης εμφανίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες στο τέλος της δεκαετίας του ’60 και, γενικά, τα έργα μεταλλάχτηκαν και τελικά εξαφανίστηκαν λόγω φθοράς.

Η arte pauvera εμφανίστηκε στην Ιταλία κατά την ίδια περίοδο με την τέχνη της γης και χαρακτηρίζεται από τη χρήση “φτωχικών” πρώτων υλών που είναι εύκολο να αποκτηθούν, όπως χώμα, βράχια, φυτά κ.λπ. Σκοπός είναι να προκαλέσει σκέψη δουλεύοντας με τα υλικά και παρατηρώντας τις συγκεκριμένες τους ιδιότητες. Αυτά είναι έργα που απορρίπτουν την εμπορική πλευρά της τέχνης, που απαιτούν δημόσια παρέμβαση και μετασχηματίζονται με τον καιρό καθώς τα υλικά που χρησιμοποιούνται αποσυντίθενται.

 

Ελεύθερη μετάφραση από το άρθρο “Environmental artists, a sustainable trend”