Μπορεί η τέχνη να σώσει τον πλανήτη; Μια έκθεση προσπαθεί να το απαντήσει.

Η σωτηρία του πλανήτη. Δεν είναι μόνο ένα ισχυρό θέμα στα πολιτικά debates. Είναι στην καρδιά των μεγάλων μουσείων και χώρων τέχνης αυτή τη χρονιά, με την ταμπέλα του “κατεπείγοντος”, όπου έργα μεγάλων δασκάλων ενεργοποιούνται μαζί με νέες καινοτομίες για να εμπνεύσουν τον καλλιτεχνικό μας θαυμασμό και σεβασμό και την βαθύτερη επιθυμία να ανταποκριθούμε στις περιβαλλοντικές προκλήσεις. Μέσα στις πολυαναμενόμενες εκθέσεις της χρονιάς είναι αυτή στο New York Historical Society που εξετάζει 300 χρόνια Αμερικάνικης τέχνης μέσα από έναν “περιβαλλοντικό” φακό. “Φιλμογραφώντας την αλλαγή: Το κλίμα μας (Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον)..”

“Υπάρχει ένα έντονο ενδιαφέρον και για τις δυο μορφές, τόσο για την τέχνη που είναι η ίδια για το περιβάλλον και για την τέχνη που είναι αυτό-συγκρασιακά περιβαλλοντική, και πιστεύω αυτό είναι απόλυτα κατανοητό και καλό, διότι στρέφει την προσοχή σε αυτές τις δυσοίωνες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε” λέει ο Karl Kusserow, επιμελητής της Αμερικάνικης Τέχνης στο Princeton University Art Museum.

Στην τελευταία έκθεση που επιμελήθηκε και περιοδεύει ακόμα στις ΗΠΑ με τίτλο “Η φυσική φυλή: Αμερικάνικη Τέχνη και Περιβάλλον” στόχος ήταν, λέει, να παρουσιαστούν διάσημα αλλά και λιγότερα γνωστά έργα υπό το πρίσμα της οικολογίας: πως το περιβάλλον παρουσιάζεται σε εικόνες και πως ο τόπος των ανθρώπων αναπαρίσταται. “Ζητά από τον κόσμο να σκεφτεί με νέους τρόπους τις εικόνες” επισημαίνει ο Dr. Kusserow. Για παράδειγμα, το “Bridal Veil Falls, Yosemite” του διάσημου ζωγράφου Albert Bierstadt του 19ου αιώνα, – που αναπαριστά πληθωρικά τους καταρράκτες του εθνικού πάρκου –  είναι κρεμασμένος σε παραλληλισμό με ένα έργο της Valerie Hegarty από το 2007,  με τίτλο “Fallen Bierstadt” το οποίο δείχνει την ίδια ζωγραφιά καμένη και σχισμένη. Στην πανέμορφη και ανθεκτική και ακέραιη γη του Bierstadt η Hegarty αποσταθεροποιεί κάθε έννοια και αφαιρεί το δεδομένο από τη θέαση της ομορφιάς. Την ακεραιότητα και τη σιγουριά. Το στήσιμο της έκθεσης είναι τέτοιο που εκτός από έργα “κατεστραμμένα” ή μη συνδυάζει ενυδρεία, πολιτικά φυλλάδια, μουσική και βίντεο .

Η έκθεση προσφέρει μια από τις πιο κατανοητές εμπειρίες στην ιστορία του Hudson River – του ποταμού που συνδέει τη Νέα Υόρκη με την πολιτεία του Jersey – , με το στόχο ταυτόχρονα να μην κοιτάζεις απλά την οικολογική αλλαγή, αλλά με το να κατανοείς πως ο ποταμός “έγινε ένα φυτώριο για την περιβαλλοντικό ακτιβισμό” μας εξηγεί η Marci Reaven, αντιπρόεδρος του μουσείου για τις ιστορικές εκθέσεις.

Η έκθεση προχωρά χρονολογικά και γεωγραφικά από το 1800 και το κτίριο του καναλιού Erie μέχρι σήμερα. Εμφανίζει την ομορφιά του ποταμού Hudson μέσω της εκτεταμένης συλλογής  πινάκων του σχολείου του Hudson River, καθώς και μέσω φωτογραφιών και τουριστικών αναμνηστικών, όπως αφίσες από τη δεκαετία του 1930 που ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να κάνουν μια ημερήσια εκδρομή στον ποταμό. Αλλά δείχνει επίσης τα “χτυπήματα” που έχει κάνει ο τουρισμός και η βιομηχανία.

“Όλες οι χρήσεις και τα πάθη του έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους”, δήλωσε ο Dr. Reaven. “Υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι η περιοχή μπορεί να μην είναι σε θέση να παρέχει όλα τα πράγματα για όλους τους ανθρώπους.”

Παρουσιάζει διεξοδικά τα χρόνια ακτιβισμού για τη σωτηρία του ποταμού. Το τέλος της έκθεσης είναι μια ματιά  στο μέλλον και πώς θα ανακτηθεί η ζωή του ποταμού, ως απάντηση στην κλιματική αλλαγή, προβάλλοντας έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως οι δομές που μοιάζουν με ύφαλο, γνωστές ως “ζωντανοί κυματοθραύστες”, που μπορούν να μειώσουν την επίδραση των κυμάτων, και να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ακτογραμμής.

Ταυτόχρονες εκθέσεις και δράσεις καλύπτουν επίσης το θέμα της κλιματικής αλλαγής και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε στο σήμερα. Κοινό στοιχείο όλων αυτών είναι ότι ακολουθούν ένα μείγμα χρονολογικό, γεωγραφικό, υλικών, ιδεών και συνεργατών για να εκφράσουν κάτι που κάποιες στιγμές μοιάζει αδύνατον να εκφραστεί.

“Υπάρχει μια τεράστια επιθυμία από την πλευρά των επιστημόνων να ασχοληθούμε με διαφορετικά ακροατήρια και από την πλευρά των ανθρωπιστών και των καλλιτεχνών μια έντονη επιθυμία να αγωνιστούν με το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή” δηλώνει η Erin Espelie συνδιαχειρίστρια του Παρατηρίου Φύσης, Περιβάλλοντος και Τεχνολογίας για τις Τέχνες στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. “Ένας τρόπος για να γίνει αυτό,” προσθέτει, “είναι μέσω του μουσείου που αγκαλιάζει ανθρώπους ανεξαρτήτως πολιτικού προσανατολισμού σε ένα χώρο – του μουσείου – που επιτρέπει στην ενσυναίσθηση να βασιλεύει το μυαλό.”

 

Ελεύθερη απόδοση του άρθρου Can Art Help Save the Planet?