Η αφαιρετική ή η απεικονιστική τέχνη κάνει τους ασθενείς των νοσοκομείων να νιώθουν καλύτερα;

Οι ασθενείς προσδοκούν τα φάρμακα που τους δίνουν οι γιατροί να βελτιώσουν την υγεία τους. Αλλά είναι πιθανό η ακαθόριστη ζωγραφιά ενός εξοχικού σπιτιού ή ενός ειδυλλιακού ηλιοβασιλέματος που βρίσκεται κρεμασμένη στον κοντινότερο τοίχο να αποτελεί μέρος της ιατρικής συνταγής.

Όταν η συζήτηση φτάνει στο ποια τεχνοτροπία θα έπρεπε να δείχνεται στα νοσοκομεία, οι ψυχολόγοι έχουν συστήσει τις απεικονιστικές ζωγραφιές ως πιο ωφέλιμες σε σχέση με τις αφαιρετικές. Αλλά πρόσφατα, αυτή η προτίμηση για αναπαραστατική τέχνη στα νοσοκομεία αμφισβητήθηκε από την ερευνήτρια Stine Maria Louring Nielsen και τον καθηγητή Michael Finbarr Mullins του Πανεπιστημίου Aalborg στη Δανία. Η έρευνά τους αποκάλυψε ότι, παρά τα όσα πιστεύαμε στο παρελθόν, η αφαιρετική τέχνη έχει επίσης θετικό αντίκτυπο στην ευεξία και εμπνέει προσωπικές γεμάτες νόημα σκέψεις. Η απεικονιστική τέχνη είχε αγαπηθεί από τα νοσοκομεία στο παρελθόν με βάση ορισμένες ψυχολογικές θεωρίες που υποστήριζαν ότι οι ασθενείς πρέπει να σκέφτονται οτιδήποτε άλλο εκτός από το ότι νοσηλεύονται. Το να αποσπάται η προσοχή κάποιου, για παράδειγμα, πιστεύεται ότι περιορίζει την αίσθηση του πόνου. Οι άνθρωποι επίσης παρουσιάζουν την έμφυτη τάση για φυσικές εικόνες (βιοφιλία) που μέσα στον κρύο χώρο ενός νοσοκομείου δε βρίσκονται σε πληθώρα. Επιπλέον, μια θεωρία γνωστή ως «συναισθηματική μαθηματική αναλογία» (emotional congruence) εισηγείται πως οι νοσηλευόμενοι θα ερμηνεύσουν και θα αντιδράσουν στην τέχνη υπό το πρίσμα του άγχους ή της ανησυχία, εκτός κι αν οδηγούνται από μια θετική εικόνα.

Έτσι εξηγείται γιατί το άτομο που επιμελείται την τέχνη σε ένα νοσοκομείο μπορεί να επιλέξει ένα φωτεινό αναπαραστατικό έργο από μια εξοχή για παράδειγμα. Η εικόνα χρησιμεύει ως απόσπαση της προσοχής από το νοσοκομειακό περιβάλλον και υπενθυμίζει στους ασθενείς πως είναι συνδεδεμένοι με τον έξω κόσμο. Και είναι μια εικόνα που δε μπορεί να ερμηνευτεί αρνητικά μέσα από την προφανή ζοφερή κατάσταση ενός αρρώστου ή τραυματισμένου ατόμου. Παλαιότερη αναζήτηση υποστήριζε ότι η αφηρημένη τέχνη παρότι διευρυμένη νοηματικά, οδηγούσε σε ένα αδιέξοδο και αδύναμο μονοπάτι το οποίο κατευθυνόταν σε αρνητικές σκέψεις. Τα ευρήματα της Nielsen υπαινίσσονται ότι η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Σαν ανθρωπολόγος, η Nielsen θέλησε να εφαρμόσει περισσότερες εθνογραφικές μεθόδους για να εξερευνήσει «τι πραγματικά συμβαίνει» στα νοσοκομεία, όπως το θέτει. Για το σκοπό αυτό, διεξήγαγε την έρευνα της σε νοσοκομεία παρά σε ένα εργαστήριο, μιλώντας με ασθενείς για να έχει μια αίσθηση του πως προσλαμβάνουν την παρουσία της τέχνης γύρω τους.

Σε μια περίπτωση μελέτης, που διεξήχθη το 2015, η Nielsen άρχισε ζητώντας από περίπου 100 ασθενείς να ταξινομήσουν με σειρά προτίμησης 20 έργα τέχνης διαφορετικών ειδών, τα οποία ήταν κυρίως αναπαραστατικά. Τα 4 πιο αρεστά και το 1 λιγότερο αρεστό δανείστηκαν από ένα σημείο και κρεμάστηκαν σε πέντε διαφορετικές νοσοκομειακές αίθουσες. Η Nielsen και η ομάδα της πρώτα πήραν συνεντεύξεις για τα συναισθήματα που δημιουργούνται στους ασθενείς όταν οι αίθουσες δεν έχουν πίνακες στους τοίχους, και μετά πάλι πως ένιωσαν όταν ένας από τους πίνακες κρεμάστηκε. Η μελέτη έδειξε ότι το έργο τέχνης επηρεάζει το πως οι άνθρωποι βιώνουν την εμπειρία στο δωμάτιο. Εάν το έργο είναι φωτεινό, για παράδειγμα, οι άνθρωποι έχουν πιο θετικά συναισθήματα για το χώρο λέει η Nielsen.