Γιατί ο γιατρός σας θα σας συνταγογραφεί μαθήματα τέχνης στο μέλλον
Φανταστείτε την επόμενη φορά που θα επισκεφθείτε τον γιατρό σας, να σας συνταγογραφήσει μια καινούρια δημιουργική προσπάθεια, όπως μια ζωγραφική κοινότητα ή ένα μάθημα χορού σε μια προσπάθεια να βελτιωθεί η φυσική και πνευματική σας υγεία. Αυτό το σενάριο δείχνει να πλησιάζει την πραγματικότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου μια πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι το 66% των γιατρών πιστεύουν πως οι τέχνες έχουν ένα θετικό ρόλο να παίξουν στην πρόληψη από μια ασθένεια. Η έρευνα, που ανατέθηκε από τη φιλανθρωπική και την κοινωνική επιχείρηση Aesop, που εδρεύει στο Λονδίνο, πιο ειδικά βρήκε ότι ανάμεσα στους 1002 γενικούς ιατρούς, τα δυο τρίτα συμφώνησαν ότι «η δημόσια δέσμευση με τις τέχνες μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ατζέντα πρόληψης». Παρότι θα χρειαστούν πολλά περισσότερα από την συγκατάθεση τους για να επιτευχθεί αυτό, τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά.
Ο Tim Joss, διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της Aesop, σημειώνει ότι αυτή η στήριξη μεταξύ των γιατρών είναι πολλά υποσχόμενη – ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της έκθεσης του Ιουλίου 2017, την οποία ανέθεσε η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Κοινοβουλίου για τις Τέχνες, την Υγεία και την Ευημερία, που δήλωσε ότι «το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ακόμα πολύ μακριά από την πραγματοποίηση περισσότερων από μια μικρή μείωση της πιθανής συμβολής των τεχνών στην υγεία και την ευημερία». «Σε πολλές συζητήσεις που είχα μέσα στο σύστημα υγείας, οι άνθρωποι σκέφτονταν τις τέχνες σαν κάτι όμορφο να έχεις, σαν κάτι επιπλέον, σαν ένα ίχνος ακόμα» υποστηρίζει ο Joss. “Και αυτό που έρχεται μετά από αυτή τη μελέτη είναι ότι νομίζουν ότι έχει πραγματικό δυναμικό. “Υπάρχει λοιπόν ένα μέλλον όπου οι τέχνες ενσωματώνονται στις προσφορές υγειονομικής περίθαλψης; Παρόλο που ακόμα βρίσκονται αρκετά μακριά από αυτό, οι φορείς κοινωνικής περίθαλψης στο Ηνωμένο Βασίλειο, κινούνται προς αυτό με κάθε τρόπο. Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο βρετανός υπουργός υγείας Matt Hancock τάχτηκε υπέρ της “κοινωνικής συνταγογράφησης”. Αυτό σημαίνει πως αν οι γενικοί ιατροί καθορίζουν πως δεν υπάρχει κάποια ιατρική λύση για τον ασθενή τους όπως χειρουργική επέμβαση, φαρμακευτική αγωγή ή θεραπεία, τον παραπέμπουν σε έναν άλλο εργαζόμενο εξοικειωμένο με την τοπική κοινότητα που τους προτείνει κοινωνικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες που ταιριάζουν στα ενδιαφέροντά τους, συμπεριλαμβανομένων φυσικά των τεχνών.
“Τα στοιχεία δείχνουν όλο και περισσότερο ότι δραστηριότητες όπως οι κοινωνικές λέσχες, η τέχνη, ο χορός και η κηπουρική μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές από τα φάρμακα για μερικούς ανθρώπους και θέλω να δω αύξηση αυτού του είδους κοινωνικής συνταγογράφησης”, ανέφερε ο Hancock. Και ενώ η κοινωνική συνταγογράφηση κερδίζει χώρο στο Ηνωμένο Βασίλειο, πολλοί θεράποντες ιατροί και οργανώσεις υγείας αναζητούν άλλους τρόπους για να αξιοποιήσουν την θεραπευτική δύναμη των τεχνών. Η Dr. Laura Marshall-Andrews, η οποία διαχειρίζεται το κέντρο υγείας και ευεξίας του Brighton με τον Dr. Gary Toyne για τα τελευταία πέντε χρόνια, ανέπτυξε το πρόγραμμα Healing Expressionive and Restorative Arts Project (HERA) για τους ασθενείς της. Χρηματοδοτούμενο από το Συμβούλιο Τεχνών, το πρόγραμμα προσφέρει τακτικές συναντήσεις και δραστηριότητες στις αναπαραστατικές, λογοτεχνικές και δραματικές τέχνες.
“Οι άνθρωποι πάνε στον γιατρό τους επειδή δεν ξέρουν πού αλλού να πάνε, εμπιστεύονται τον γιατρό τους και κάνουν ακριβώς ό, τι λέει ο γιατρός” εξήγησε η Marshall-Andrews. “Πιστεύω ότι είναι μια πολύ πιο βιώσιμη, βαθιά θεραπεία, αν συνταγογραφήσετε σε κάποιον μια ομάδα ή μια πρακτική ή μια δεξιότητα που μπορεί να πάρει μαζί του”. Σημείωσε ότι ο προγραμματισμός του κέντρου, όπως μια δημοφιλής ομάδα τραγουδιού το πρωί του Σαββάτου, βοήθησε ευρύ φάσμα ασθενών – εκείνων με κατάθλιψη, χρόνιες ασθένειες ή διαταραχές διάθεσης και κινητικότητας, καθώς και εκείνους που υποφέρουν από μελαγχολία. “Πολλοί ασθενείς είναι ηλικιωμένοι και πραγματικά βοηθήθηκαν στην καταπολέμηση της απομόνωσης και της μοναξιάς”, πρόσθεσε. “Πάντα γνωρίζαμε ότι ένα από τα βασικά πράγματα είναι η αίσθηση της κοινότητας και της δημιουργικότητας, δημιουργώντας κάτι, συμμετέχοντας σε κάτι που είναι ευχάριστο και έχει σκοπό”. Όταν ερωτήθηκε για την ιδέα πίσω από το ενδιαφέρον για τις τέχνες στον τομέα της υγείας σήμερα, η Marshall-Andrews εξήγησε ότι υπάρχει ως γενική αίσθηση μεταξύ των γενικών ιατρών ότι οι ανάγκες των ασθενών δεν ικανοποιούνται και ότι τα κονδύλια του NHS λείπουν. «Έπρεπε να προσπαθήσουμε να κοιτάξουμε έξω από το NHS και να δεχτούμε πως όλοι είναι υπό πίεση», είπε, σημειώνοντας ότι οι ασθενείς ζουν πολύ περισσότερο, σε πιο απομονωμένα περιβάλλοντα και με λιγότερη υποστήριξη από την κοινότητα. “Πολλές κοινωνικές αλλαγές έχουν γίνει ιατρικές,” εξήγησε, “και αρχίζουμε να το συνειδητοποιούμε και να προσπαθούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό.”
Η Aesop αντιμετωπίζει επίσης αυτή την ένταση μεταξύ των αναγκών του ασθενούς και των πόρων του NHS. Το φιλανθρωπικό ίδρυμα, το οποίο γενικά θεωρεί τον εαυτό του ως κατασκευαστή γεφυρών μεταξύ των οργανώσεων των τεχνών και του συστήματος υγείας, επιδιώκει να αναπτύξει βιώσιμα, οικονομικά αποδοτικά προγράμματα τα οποία μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το NHS και να εφαρμοστούν σε εθνικό επίπεδο. “Το βασικό πράγμα που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να δημιουργήσουμε προγράμματα τέχνης τα οποία να είναι αποτελεσματικά και οικονομικά αποδοτικά, έτσι ώστε το σύστημα υγείας να πληρώσει πραγματικά γι’ αυτά, επειδή ενδιαφέρονται για τα χρήματα του συστήματος υγείας”, δήλωσε ο Joss. Το πρώτο του πρόγραμμα, που ονομάζεται Χορός στην Υγεία, έχει ως στόχο να αποτρέψει τους ηλικιωμένους από τις συνεχείς πτώσεις. Το κόστος του NHS είναι 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τη θεραπεία των ηλικιωμένων ασθενών που έχουν υποστεί εξουθενωτικές πτώσεις, έμαθε ο Joss. Διαπίστωσε ότι η απάντηση του συστήματος υγείας σε αυτό το πρόβλημα ήταν ένα σύνολο βαρετών, επαναλαμβανόμενων ασκήσεων.” Και – προς μεγάλη του έκπληξη – δυσκολεύονταν κιόλας να βάλουν τους ηλικιωμένους να τις κάνεις, είπε ο Joss.
Bernard Perlin, Hospital Corridor 1961, Anna Zorina Gallery
Αναρωτηθήκαμε: «Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις πρακτικές ασκήσεις σε μια κοινωνική χορευτική δραστηριότητα;» Αυτό ακριβώς έκανε η Aesop με το «Χορός στην Υγεία», το οποίο άρχισε να εφαρμόζει σε συνεργασία με σημαντικές εταιρείες χορού όπως το Βασιλικό Μπαλέτο του Birmingham και την National Dance Company Wales. Ο Joss πρόσθεσε ότι βλέπει μεγάλες δυνατότητες όσον αφορά την εμπλοκή καλλιτεχνών που επιθυμούν να συμβάλουν σε καλλιτεχνικά προγράμματα και προγράμματα υγείας. Αλλά δεν είναι τόσο εύκολο, εξήγησε, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της παραγωγής του κόσμου της τέχνης βασίζεται σε έργα. “Το σύστημα υγείας θέλει εθνικές, βιώσιμες υπηρεσίες, ώστε να υπάρχει ένα λαμπρό έργο τέχνης, αλλά όταν ένας γενικός γιατρός ακούει γι’ αυτό, το φυσικό τους πρώτο ερώτημα θα είναι: «Είναι διαθέσιμο στην περιοχή μου;» Και φοβάμαι λέει ότι δεν υπάρχει ακόμη ένα πρόγραμμα τέχνης που να είναι διαθέσιμο σε όλους τους γιατρούς φαρμάκων σε ολόκληρη την Αγγλία», εξήγησε ο Joss. Ο στόχος είναι να συμπληρωθεί αυτό το κενό με αναπαραγόμενα προγράμματα όπως το «Χορός στην Υγεία», αλλά ο Joss εξήγησε ότι η Aesop στοχεύει επίσης να λειτουργήσει ως επιταχυντής, να συνεργαστεί με οργανώσεις για να αναπτύξει τις υπάρχουσες τεχνικές και
πρωτοβουλίες στον τομέα της υγείας.
“Βέβαια, στη Βρετανία, είμαστε περήφανοι για τη σκηνή της τέχνης μας και τη δημιουργική βιομηχανία μας – τη βλέπουμε ως παγκόσμιων δυνατοτήτων παίκτη”, δήλωσε ο Joss, “αλλά όταν εξετάζετε η συμβολή της τέχνης στην υγεία, έχουμε πολύ δρόμο ακόμα.”
*Ελεύθερη απόδοση του άρθρου «Why Your Doctor May Be Prescribing Art Classes in the Future» της Casey Lesser
