Η τέχνη του να βλέπουμε κατά την Georgia O’ Keeffe
Στην εκπληκτική αυτοβιογραφική της αντανάκλαση τη στιγμή που κατάλαβε «τι σημαίνει να είσαι καλλιτέχνης», η Virginia Woolf είδε το σύμπλεγμα των συνδέσεων σε ένα μόνο λουλούδι. Δεκαετίες αργότερα, ο νομπελίστας φυσικός Richard Feynman προσέφερε ένα διαφορετικό φάσμα στον τρόπο να βλέπουμε από τον διάσημο πια μονόλογο του «Ωδή σε ένα λουλούδι».
Πριν τον Feynman, πριν τη Woolf, άλλος ένας τιτάνας του δημιουργικού κόσμου βρήκε μια δυναμική μεταφορά για το πως αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο – πως τον βλέπουμε και πως όχι – σε ένα λουλούδι. «Βρήκα ότι θα μπορούσα να λέω πράγματα με χρώματα και σχήματα που δε βρίσκω λέξεις για να μιλήσω για αυτά», Georgia O’ Keeffe (15 Νοέμβρη 1887 – 6 Μάρτη 1986) έγραψε στον πρόλογο του καταλόγου για μια έκθεση των έργων της δυο δεκαετίες πριν να γίνει η πρώτη γυναίκα καλλιτέχνης με αναδρομική έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – ένας θρίαμβος που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους μεγάλης έκτασης πίνακες ζωγραφικής της, μεγενθυμένοι και αφαιρετικοί για να ακτινοβολούν ασυνήθιστη συναισθηματική ένταση που αμαυρώνεται μόνο από το δέος που νιώθεις για αυτούς. Αν και οι κριτικοί τέχνης συνεχώς επιμένουν ότι οι αποτυπώσεις λουλουδιών της ζωγράφου ήταν τα σχόλια της πάνω στη γυναικεία σεξουαλικότητα ενώ η ίδια η καλλιτέχνης αρχήθηκε σθεναρά αυτές τις ερμηνείες. Για εκείνη, ήταν τα σχόλια της πάνω στο θέμα της οπτικής – ένας μεγεθυντικός φακός για να προσέχεις. Στη ζωγραφική, όλα αυτά τα μεγεθυμένα είναι ένας τρόπος να μαθαίνεις να κοιτάς, ένας τρόπος για να αφαιρέσουμε τους επιδέσμους με τους οποίους γλυστράμε στον κόσμο, χαλαρώνουμε, κατανοούμε τη σημασία μας και τις έννοιες των πραγμάτων, και δεχόμαστε τα πράγματα έτσι όπως πραγματικά είναι.
Σε ένα απόσπασμα που δημοσιεύθηκε αρχικά στον κατάλογο της έκθεσης “Μια αμερικανική πλατεία” και αργότερα τοποθετήθηκε στο βιβλίο « Η ποίηση των πραγμάτων» (δημόσια βιβλιοθήκη) της ίδιας όπου και γράφει:
«Ένα λουλούδι είναι σχετικά μικρό. Καθένας έχει πολλές συνδέσεις με ένα λουλούδι – με την ιδέα ενός λουλουδιού. Βγάζεις έξω το χέρι να αγγίξεις ένα λουλούδι – κινείσαι κοντά του να το μυρίσεις – ίσως να το αγγίξεις με τα χείλη σου χωρίς να το σκεφτείς καν – ή να το δώσεις σε κάποιον για να τον ευχαριστήσεις. Ακόμα – με κάποιον τρόπο – κανείς δε βλέπει ένα λουλούδι – πραγματικά – πραγματικά – είναι τόσο μικρό – δεν έχουμε χρόνο – και το να δεις χρειάζεται χρόνο, όπως το να έχεις ένα φίλο χρειάζεται χρόνο. Αν μπορούσα να ζωγραφίσω το λουλούδι ακριβώς όπως το βλέπω κανείς δε θα μπορέσει να δει αυτό που εγώ πραγματικά βλέπω γιατί θα το ζωγράφιζα μικρό όπως εγώ πραγματικά βλέπω ένα λουλούδι. Οπότε είπα στον εαυτό μου – θα ζωγραφίσω ό,τι βλέπω – ό,τι το λουλούδι είναι για μένα αλλά θα το ζωγραφίσω μεγάλο και θα εκπλαγούν που θα πάρουν χρόνο να το κοιτάξουν – θα κάνω ακόμα και τους πολυάσχολους νεοϋορκέζους να πάρουν χρόνο να δουν αυτό που εγώ βλέπω στα λουλούδια. Λοιπόν – σε έκανα να βρεις χρόνο να δεις ό,τι εγώ βλέπω και όταν πάρεις χρόνο να παρατηρήσεις πραγματικά το λουλούδι μου και γράψεις κάτι για το λουλούδι μου – σαν εγώ να σκέφτομαι και να βλέπω τι εσύ σκέφτεσαι και βλέπεις από το λουλούδι – κι εγώ δεν βλέπω.»
*Ελεύθερη απόδοση του άρθρου «Georgia O’Keeffe on the Art of Seeing» της Maria Popova
