Πόσο χρόνο χρειάζεται κανείς να κοιτάξει ένα έργο τέχνης για να το κατανοήσει;

Αλήθεια, πόσο χρόνο χρειάζεται κανείς να κοιτάξει ένα έργο τέχνης για να το κατανοήσει;

Όπως σχεδόν κάθε ερώτηση που τίθεται, η απάντηση είναι εξαιρετικά υποκειμενική και εξαρτάται από το έργο τέχνης, καθώς και πόσο καλός είναι κάποιος στην ανάλυση του οπτικού υλικού του. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν κοιτάμε τα έργα τέχνης για όσο χρόνο θα έπρεπε. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο μέσος χρόνος που ξοδεύουμε για ένα έργο σε ένα μουσείο είναι μεταξύ 15 και 30 δευτερολέπτων. Και είναι αρκετός αυτός ο χρόνος για να καταλάβει κανείς τι προσπαθεί να απεικονίσει η εικόνα (ή μπορεί και όχι, αν κοιτάμε αφηρημένη τέχνη), αλλά δεν είναι αρκετός για να καταλάβουμε πλήρως το έργο αυτό.

Ο James O. Pawelski, διευθυντής της εκπαίδευσης στο Κέντρο Θετικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας, συνέκρινε τον τρόπο με τον οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι περπατούν μέσα σε ένα μουσείο με το τρόπο που περπατούν μέσα από τις στοίβες βιβλίων μιας βιβλιοθήκης. “Όταν πηγαίνετε στη βιβλιοθήκη”, δήλωσε στην New York Times, “δεν περπατάτε στα ράφια κοιτάζοντας τις αγκάθες των βιβλίων και κατά την έξοδο σας, κάνετε tweet στους φίλους σας, «σήμερα διάβασα 100 βιβλία!». Ο ισχυρισμός εδώ είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να πάνε σε ένα μουσείο, να περάσουν ώρες εκεί κοιτάζοντας εκατοντάδες έργα, και να φύγουν στην ουσία μη έχοντας δει τίποτα. Όταν δίδασκε ο Pawelski, πήγαινε τους φοιτητές του στο Ίδρυμα Barnes της Φιλαδέλφειας και τους ζητούσε να καθίσουν 20 λεπτά μπροστά από ένα και μόνο έργο. Το αποτέλεσμα, όχι μόνο έδειξε να ενισχύει την εκτίμησή τους για την τέχνη, αλλά μπορεί επίσης να έχει τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα με τον διαλογισμό.

Η μελέτη ενός έργου τέχνης για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι σαφώς ένα σημαντικό μέρος της κατανόησης του. Οι σπουδαστές της ιστορίας της τέχνης, γνωρίζουν πολύ καλά πόσα πράγματα μπορεί να κρύβει μέσα του ένας πίνακας. “Οι άνθρωποι στον κόσμο της τέχνης γνωρίζουν πόσο ισχυρό μπορεί να είναι το να διαθέσουμε πάνω από επτά δευτερόλεπτα σε ένα έργο”, δήλωσε ο Phil Terry, ο οποίος δημιούργησε την Slow Art Day, (Την ημέρα αργής τέχνης) στην οποία μας ζητά να σταματήσουμε πραγματικά και ουσιαστικά μπροστά στα έργα που βρίσκονται στα μουσεία και να τα εξετάσουμε λεπτομερώς.

Στην ψηφιακή εποχή μας, υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα για να μπορέσουμε να τα απορροφήσουμε όλα προσεκτικά. Έτσι αντ’ αυτού, όλα καταναλώνονται υπερβολικά γρήγορα και η ανάγκη για μια μέρα όπως η μέρα αργής τέχνης είναι σίγουρα απαραίτητη. Είναι ειρωνικός ο τρόπος με τον οποίο τα μουσεία μας παρουσιάζουν μια εξαντλητική ερμηνεία ενός έργου κάποιου καλλιτέχνη, που στην ουσία, φεύγοντας, το μόνο που έχουν καταφέρει είναι να μας αφήσουν με μια αίσθηση ότι στη πραγματικότητα, έχουμε δει ελάχιστα. Και ποιος από εμάς δεν γνωρίζει αυτόν τον πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης μας που προέρχεται από το να στεκόμαστε για ώρες σε ένα μουσείο ή σε μια έκθεση; Το συναίσθημα που περιγράφεται καλύτερα ως «κόπωση του μουσείου» δεν είναι και δα κάτι καινούργιο.

 

Τα εικαστικά ιδρύματα σαφώς δεν αγνοούν την «κόπωση των μουσείων» και προσπαθούν να αυξήσουν τους χρόνους προβολής. Μερικές φορές αυτές οι προσπάθειες λαμβάνουν τη μορφή εκπαιδευτικών προγραμμάτων, όπως η ημέρα αργής τέχνης, ή ιστοσελίδες που παρέχουν ξεκάθαρες οδηγίες για την ανάλυση της τέχνης. Σε άλλες περιπτώσεις, αυτή η καλλιέργεια βαθιάς αναζήτησης είναι ενσωματωμένη στα ιδρύματα αυτά. Απ΄ την αρχή της ιστορίας του Guggenheim, όταν ήταν το Μουσείο μη-αντικειμενικής ζωγραφικής, ήταν ένας διαλογιστικός χώρος γεμάτος θυμίαμα, κλασική μουσική και ζωγραφιές που κρεμούσαν τόσο χαμηλά που θα μπορούσατε να καθίσετε και να είστε σε επίπεδο ματιών μαζί τους. (Σήμερα, αν και το νεότερο κτίριο που έχει σχεδιαστεί από τον Frank Lloyd Wright είναι κάτι σαν ναός, η ανάβαση για το Guggenheim μετράει και σαν να έχετε πάει στο γυμναστήριο).

Τα μουσεία έχουν συχνά μια εμμονή για τον αριθμό των ατόμων που τα επισκέπτονται. Ο αριθμός των επισκεπτών ενός τέτοιου ιδρύματος θεωρείται ως η πιο σημαντική μέτρηση της αξίας τους- προφανώς, η είσοδος των ατόμων στα μουσεία αποτελεί προϋπόθεση για την εκτίμησή της τέχνης, αλλά κάποιος θα μπορούσε να αναρωτηθεί εάν το πώς επισκεπτόμαστε τέτοια ιδρύματα – ο μέσος χρόνος που αφιερώνεται σε μια έκθεση ή οι επανειλημμένες επισκέψεις σε αυτήν – μπορεί να είναι πιο χρήσιμο αν προσπαθήσουμε να καθορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι συνδέονται με την τέχνη. Όμως, τελικά κανείς δεν αποφασίζει πόσο γρήγορα περπατάτε μέσα σε ένα μουσείο παρά μόνον εσείς. Θα μπορούσατε να περάσετε 10 λεπτά σε ένα ζωγραφικό έργο, ή θα μπορούσατε να το κοιτάξετε για μία ώρα. Ή θα μπορούσανε να σας κλειδώσουν κατά λάθος μέσα σε ένα μουσείο και να έχετε μια ολόκληρη βραδιά με την τέχνη. Η επιλογή είναι (ως επί το πλείστων) δική σάς.

Μπορείτε να διαβάσετε το πρωτότυπο άρθρο εδώ