Η Λίζα και ο Τζέφρεϊ Σμιθ, καθηγητές του Πανεπιστημίου του Οτάγκο, μελετώντας πριν 16 περίπου χρόνια τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν την αισθητική εμπειρία εντός των μουσείων, παρατήρησαν ένα παράδοξο φαινόμενο: ενώ ο κόσμος διατρανώνει την αγάπη του για τα μουσεία περιγράφοντας την επίσκεψη σε αυτά ως «απίστευτη», «συναρπαστική», «εκπληκτική» ακόμα και ως «εμπειρία ζωής», στην ουσία δεν αφιερώνει και τόσο πολύ χρόνο στην ίδια την τέχνη. Τα αποτελέσματα των ερευνών τους δημοσιεύτηκαν το 2001 σε μία μελέτη με τίτλο «Πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να συγκινούνται τόσο βαθιά από έργα τέχνης τα οποία παρατηρούν τόσο λίγο;» Η έρευνά τους επικεντρώθηκε στον χρόνο που αφιερώνουν στα έργα τέχνης οι επισκέπτες του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης. Με τη βοήθεια ενός εθελοντή κατέγραψαν τις αντιδράσεις 150 ανθρώπων, καθώς θαύμαζαν έξι συγκεκριμένα έργα. Ανακάλυψαν ότι ο μέσος χρόνος ενατένισης του πίνακα του Ρέμπραντ «Ο Αριστοτέλης μπροστά στην προτομή του Ομήρου» ήταν 27,2 δευτερόλεπτα, πράγμα το οποίο τους οδήγησε στο συμπέρασμα ότι «η επίσκεψη στο μουσείο δεν περιλαμβάνει τη μακρά ενατένιση περιορισμένων έργων τέχνης, αλλά τη γρήγορη περιφορά μπροστά από έναν μεγάλο αριθμό έργων τέχνης». Και μάλιστα πολύ πριν την εκτεταμένη διάσπαση προσοχής, η οποία επήλθε με τη διάδοση των κινητών τηλεφώνων.

Το 2016 το ζεύγος δημοσίευσε μαζί με τον Πάμπλο Τίνιο του Πανεπιστημίου του Σικάγο, μία ακόμη εκτενέστερη έρευνα με επίκεντρο το Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο. Τα αποτελέσματα της νέας έρευνας επιδείκνυαν «αξιοσημείωτες ομοιότητες» με εκείνα του 2001, με τον μέσο όρο παρακολούθησης να φτάνει τα 28,63 δευτερόλεπτα. Αυτό αποδεικνύει ότι τα κινητά τηλέφωνα δεν έχουν επηρεάσει τόσο δραματικά τον χρόνο τον οποίο αφιερώνουν οι άνθρωποι σε ένα έργο τέχνης. Το νέο στοιχείο το οποίο παρατηρήθηκε και το οποίο δεν υπήρχε αρχικώς μεταξύ των παραμέτρων που είχαν θέσει οι ερευνητές, ήταν οι selfie δίπλα σε ένα έργο τέχνης – οι επονομαζόμενες «artie». Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι το 35% των 356 καταμετρημένων επισκεπτών είχαν συμμετάσχει σε μία «artie». Δύο από τους επισκέπτες τράβηξαν τόσες πολλές «artie» που αποκλείστηκαν από τη μελέτη, καθώς, στην ουσία, δεν ασχολήθηκαν καθόλου με την ίδια την τέχνη.

Μία νέα έρευνα με τίτλο «Το καλλιτεχνικό βίωμα στα μουσεία: Πώς διάγουμε τον χρόνο και τον χώρο εντός του μουσείου», η οποία δημοσιεύτηκε το 2017 ρίχνει ακόμη περισσότερο φως στο συγκεκριμένο ζήτημα. Ο ερευνητής Κλάους-Κρίστιαν Καρμπόν, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπάμπεργκ, μελέτησε τον χρόνο τον οποίο αφιερώνουν σε ένα έργο τέχνης οι επισκέπτες μίας πιο περιορισμένης έκθεσης στην οποία απαγορεύονται οι φωτογραφίες. Το σκεπτικό του ήταν ότι οι επισκέπτες των διάσημων μουσείων είναι συχνά τουρίστες οι οποίοι μπορεί να βιάζονται να δουν τα υπόλοιπα αξιοθέατα ή να προλάβουν κάποια πτήση. Ο Καρμπόν ήθελε να διαπιστώσει εάν οι επισκέπτες επιστρέφουν σε ένα έργο τέχνης για δεύτερη φορά, καθώς και την απόσταση στην οποία στέκονται για να το θαυμάσουν.

Σύμφωνα με τις μετρήσεις του, οι επισκέπτες αφιερώνουν κατά μέσο όρο 25,4 δευτερόλεπτα σε κάθε έργο τέχνης (χρόνος αναλογικώς μεγαλύτερος από εκείνον των προηγούμενων ερευνών). Ο Καρμπόν κατέληξε ότι υπήρχαν 51% πιθανότητες οι επισκέπτες να επιστρέψουν στο ίδιο έργο τουλάχιστον μία φορά, ενώ σε αυτήν την περίπτωση του αφιέρωναν 12 δευτερόλεπτα λιγότερα από εκείνους οι οποίοι περιορίζονται σε μία και μόνη επίσκεψη. Επιπλέον, αποδείχτηκε ότι η απόσταση από το έργο τέχνης εξαρτάται από το μέγεθός του. Οι παραπάνω έρευνες είναι πολύ σημαντικές, καθώς οι μετρήσεις γίνονται στο περιβάλλον ενός πραγματικού χώρου τέχνης και όχι στο εργαστήριο, μπροστά σε έναν υπολογιστή, όπως συμβαίνει συνήθως. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εργαστηριακές έρευνες είναι άνευ αξίας, καθώς συμπληρώνουν την άποψή μας σχετικά με την αισθητική εμπειρία, όπως υποστηρίζει ο ίδιος ο Καρμπόν. Άλλωστε, δεν υπάρχει «σωστός» χρόνος ενατένισης ενός έργου τέχνης.

Εάν, λοιπόν, πιάσετε τον εαυτό σας να παρατηρεί ένα έργο τέχνης για πάνω από ένα λεπτό, μπορείτε να είστε περήφανοι: υπερβαίνετε κατά πολύ τον μέσο όρο.

Πηγή εικόνας άρθρου: http://nasher.duke.edu/visit/