Πως να επωφεληθεί κανείς από ένα καλλιτεχνικό χόμπι

Δε χρειάζεται να είναι κανείς καλός στην τέχνη για να επωφεληθεί από ένα καλλιτεχνικό χόμπι

Μεγαλώνοντας, είχα δραστηριότητες από το χώρο των τεχνών και της χειροτεχνίας. Σαν παιδί αφιέρωσα το χρόνο μου στο να ζωγραφίζω γάτες, να δημιουργώ κολάζ και να ράβω κουκλάκια για τα δάχτυλα. Αργότερα, άρχισα να σκαλίζω μικρές φιγούρες από πηλό και μικρές χάντρες για κολιέ και βραχιόλια. Στο λύκειο, ήμουν πρόεδρος του Συνδέσμου της Νερομπογιάς (σας ορκίζομαι ήταν αληθινό), και σαν πρωτοετής στο κολέγιο, όπου ειδικεύτηκα στα Ισπανικά, το στούντιο της κεραμικής έγινε το σανατόριο μου – μια απόδραση από τις εργασίες, τις αιτήσεις και τον συγκάτοικό μου.

Κι ενώ έχω ακόμα χόμπι (ανά περιόδους ψήνω διάφορα διακοσμημένα μπισκότα και κεραμικά γλαστράκια ή μικρογλυπτά), τα εξασκώ πολύ πιο σπάνια, και δεν είναι πλέον μόνο γεμάτα με απόλαυση. Αντ’ αυτού, τα πράγματα που κάνω για διασκέδαση μοιάζει να καθορίζουν περισσότερο το ποιος είμαι και σαν αποτέλεσμα υπάρχει μεγαλύτερη αγωνία να τα κάνω καλά.

Ο συγγραφέας και καθηγητής νομικής στο Columbia University Τιμ Γου περιέγραψε αυτή την αίσθηση το Σεπτέμβρη του 2018 στο New York Times, όπου σημείωσε ότι έμεινε έκπληκτος με το πόσο λίγοι άνθρωποι από αυτούς που συναντά έχουν χόμπι. «Φοβόμαστε μήπως δεν είμαστε καλοί σε αυτά», έγραψε. «Τα χόμπι μας, εάν είναι οι λέξεις σωστές για αυτό, έχουν παραγίνει σοβαρά, απαιτητικά, πολύ περισσότερο μια
υπόθεση που προκαλεί άγχος για το αν είσαι όντως το άτομο που ισχυρίζεσαι.»

Ο Wu επεσήμανε τον τρόπο με τον οποίο οι joggers μπορούν τώρα να εκπαιδευτούν για έναν μελλοντικό μαραθώνιο και οι ερασιτέχνες ζωγράφοι υποχρεώνονται να παρουσιάσουν σε εκθέσεις ή να δημιουργήσουν ένα μεγάλο έργο μετά. «Χαμένοι σε αυτό, στην ήπια επιδίωξη μιας μέτριας ικανότητας, στο να κάνουν κάτι επειδή το απολαμβάνουν και όχι επειδή είναι καλοί σε αυτό» εξηγεί, προσθέτοντας ότι οι άνθρωποι που αποφεύγουν τα χόμπι είναι πιο πιθανό να βυθιστούν σε οθόνες βλέποντας Netflix ή σκρολάροντας στο Instagram. Σαν αποτέλεσμα, χάνουν όλα τα οφέλη που έχουν αυτές οι δραστηριότητες που λέμε χόμπι – όπως το να γίνουμε πιο δημιουργικοί, χαρούμενοι, ήρεμοι και ενθουσιώδεις.

Μια πληθώρα ερευνών έχει δείξει ότι το να εκφραζόμαστε μέσω της τέχνης μπορεί να βοηθήσει σε ένα μεγάλο φάσμα ασθενειών και θλίψεων από το άγχος μέχρι την κατάθλιψη και από την ανοία έως τον καρκίνο. Πιο συγκεκριμένα, το να κάνουμε τέχνη μπορεί να μας κάνει πιο χαρούμενους και χαλαρούς, βελτιώνει την παρατηρητικότητα μας, την ικανότητα διαχείρισης και επίλυσης προβλημάτων, τη μνήμη και το συντονισμό χεριού-ματιού. Αλλά πως μπορούμε να βρούμε χρόνο να κάνουμε τέχνη και να νιώθουμε καλά αν είναι μέτρια;

Όσον αφορά το χρόνο, ο Γου λέει πως μέσα στη μέρα μας όλοι ασχολούμαστε με χαμένο ψηφιακό χρόνο χαζεύοντας. Τι θα συνέβαινε αν χρησιμοποιούσαμε αυτό το χρόνο για να πλέξουμε ή να σκιτσάρουμε ή να σκαλίσουμε το ξύλο; Απόλυτα όμως, δεν υπάρχει αυστηρός κανόνας για το πόσο πρέπει να διαρκεί ένα χόμπι. Πάρτε για παράδειγμα το ανδρόγυνο συγγραφέων και καθηγητών Michele και Robert Root- Bernstein – ιστορικός και μελετητής δημιουργικότητας και καθηγητής φυσιολογίας στο Michigan State University – που διεξάγουν έρευνες με θέμα τα χόμπι. Η Μισέλ γράφει haiku ποίηση σε καθημερινή βάση, ενώ ο Ρόμπερτ δημιουργεί την τέχνη του (κολάζ εμνευσμένα από την θεωρία Γκεστάλντ και τον M.C. Escher) πιο σποραδικά, θέτοντας μικρούς στόχους για τον εαυτό του όπως το να δημιουργεί κάρτες για τα γενέθλια και τις γιορτές των αγαπημένων του. «Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να στοχεύσεις σε κάτι» εξηγεί η Μισέλ. «Μερικοί άνθρωποι νομίζουν πως πρέπει να καθήσεις κάτω κάθε μέρα εάν θέλεις να εμπνευστείς πρέπει η έμπνευση να ξέρει που να σε βρει», ενώ άλλοι, προσθέτει «περιμένουν την έμπνευση ή τη στιγμή που θα μοιάζει σωστή για να ξεκινήσουν». Πως και πότε εξασκείς το χόμπι σου είναι ζήτημα προσωπικής προτίμησης και κινήτρων.

Νιώθοντας άνετα στο να δημιουργήσουμε είναι προσωπική υπόθεση, αλλά είναι επίσης κι ένας τρόπος να ξανασκεφτούμε τον τρόπο που ενεργούμε. «Τείνουμε να βάζουμε πολύ υψηλά στάνταρ στους εαυτούς μας και νομίζω και είναι ένα παράγωγο της σύγχρονης εποχής, επειδή έχουμε κάνει τον καλλιτέχνη ένα είδος διασημότητας» γράφει η θεραπεύτρια μέσω της τέχνης (art therapy) Dr. Girija Kaimal.

Επιπλέον, με τον άνοδο του Instagram και των άλλων κοινωνικών πλατφόρμων, είναι βέβαια εύκολο να μοιραστεί κανείς τα κεντήματα ή τα κεραμικά του με τον κόσμο αλλά είναι επίσης ευκολότερο να νιώσει κατώτερος ή ντροπιασμένος για τη δουλειά του, όταν μπορεί εύκολα να συγκρίνει τον εαυτό του με τους πιο έμπειρους.

Μέσω της δουλειάς της, η Dr. Kaimal, της οποίας η έρευνα εστιάζει στο φυσιολογικό και ψυχολογικό αντίκτυπο της προσωπικής έκφρασης, συχνά αντιμετωπίζει ανθρώπους που λένε αμέσως ότι δεν είναι καλλιτέχνες. Σε απάντηση, τους λέει: «Λοιπόν, δε σταματάς να εξασκείσαι ή να παίζεις κάτι για διασκέδαση επειδή δεν είσαι ειδικός σε αυτό. Δε σταματάς να μιλάς ή να γράφεις επειδή δεν είσαι μεγάλος ποιητής ή
συγγραφέας».

Σε μια μελέτη το 2016 όπου η Dr. Kaimal και ένας συνεργάτης της ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να ζωγραφίσουν ελεύθερα. Βρήκαν ότι ακόμα και εκείνοι που δεν είχαν αυτοπεποίθηση για τις ικανότητες τους, και σκίτσαραν μερικά άτσαλα σχέδια οδηγούνταν σε θετικά συναισθήματα. «Αυτή η αντίληψη του ότι δεν έχεις καλές ιδέες ή δεν είσαι δημιουργικός άλλαξαν μέσα σε 20 λεπτά που μουτζούρωσαν ένα χαρτί ή
χρωμάτισαν κάποια σχέδια – χωρίς προσδοκία ή κριτική» σχολιάζει η Dr. Kaimal.

Η απουσία προσδοκίας ή κριτικής είναι το κλειδί. Αφήνοντας το νου σου να περιπλανηθεί ελεύθερα, ή με άλλα λόγια, αφήνοντας τον εαυτό σου να παίξει, είναι ο τρόπος για να βιώσεις τα θετικά οφέλη όπως να αυξηθεί η δημιουργικότητά σου ή να φτιάξει η διάθεση σου.

Το παιχνίδι μπορεί να σε οδηγήσει σε προσωπική ωρίμανση και βελτίωση, όπως λένε οι Root – Bernstein. Η Μισέλ θυμάται όταν πρωτοξεκίνησε να γράφει ποίηση, πριν από περίπου 20 χρόνια, «παίζοντας απλά με τα παιδιά μου, κάπως έτσι ξεκίνησα να το κάνω». Και όταν άρχισε να βελτιώνεται εξέδωσε τα ποιήματά της σε λογοτεχνικά έντυπα, κι ήταν επειδή άκουσε τη συμβουλή ενός πιο έμπειρου που της σύστησε να μην το πάρει και πολύ στα σοβαρά. «Χαλάρωνα με αυτό, και είπα, ‘είναι απλά ένα παιχνίδι, είναι για μένα και για την απόλαυσή μου» θυμάται. Από μέρους του, ο Ρόμπερτ σημειώνει ότι κάνει τέχνη γιατί το μυαλό του φεύγει μακριά από διάφορα πράγματα. «Μερικές φορές το κάνω γιατί μου επιτρέπει να σκέφτομαι τη δουλειά μου με διαφορετικό τρόπο» λέει, παρατηρώντας ότι κάποιες φορές η τέχνη του έχει αναφορές στη δουλειά του, αλλά παραμένει μια ανεξάρτητη δραστηριότητα και ένας τρόπος να χαλαρώνει. Μαζί, το ζευγάρι ερεύνησε τις ζωές σημαντικών μυαλών και νικητών του βραβείου Νόμπελ, και ανακάλυψε ότι αυτοί οι υψηλά πετυχημένοι άνθρωποι συχνά είχαν χόμπι. «Όταν κοιτάζεις σε διάφορες ομάδες επιστημόνων και μηχανικών και καλλιτεχνών, βρίσκεις ανθρώπους που έχουν πολλά ενδιαφέροντα, αλλά δε τα βλέπουν όλοι ‘σοβαρά’ και δεν είναι όλοι στο ίδιο ‘επίπεδο’» εξηγεί η Μισέλ. «Αλλά ακόμα κι εκείνοι που παρήγαγαν τέχνη για πλάκα, η παραγωγή αυτή έχει μεγάλο αντίκτυπο στη δουλειά τους». Για παράδειγμα ο Αϊνστάιν έπαιζε πιάνο. «Όταν δεν μπορούσε να έχει ιδέες, καθόταν στο πιάνο και έπαιζε το οτιδήποτε, και έβλεπε το όποιο πρόβλημα είχε να λύνεται» λέει ο Ρόμπερτ.

Τα χόμπι επίσης έχουν ζωτική σημασία για την επίτευξη μεγαλύτερης πολιτιστικής συνείδησης και εκτίμησης. «Σε τόσες πολλές περιοχές της ζωής μας σήμερα γινόμαστε παθητικοί καταναλωτές», εξηγεί ο Michele. «Αυτός είναι ένας λόγος, κατά τη γνώμη μου, που παραιτούμαστε από τα δικαιώματά μας, το ότι δηλαδή δεν συμμετέχουμε πλέον στον πολιτισμό με ενεργό τρόπο.» Ο Robert πρόσθεσε: «Θα ήθελα να τονίσω ότι ένα άτομο που δεν ζωγράφισε ποτέ δεν μπορεί να κοιτάξει έναν πίνακα και να δει τι είναι μέσα σε αυτόν; ένα άτομο που δεν έχει παίξει ποτέ μουσική δεν εκτιμά πραγματικά μια πραγματικά εκπληκτική απόδοση … έτσι ακόμα κι αν δεν είστε καλοί σε αυτό, απλώς προσπαθήστε να πάρετε αυτή την κατανόηση και την εκτίμησή για αυτό που πραγματικά μπορεί να είναι καλό.»

Οι Root-Bernstein θεωρούν το σχολείο την πιο πιθανή πηγή αναζήτησης πολλών ανθρώπων για την τέχνη. Από νεαρή ηλικία, βαθμολογούμαστε στην τέχνη και τη μουσική μας – στις δημιουργικές εκφράσεις μας. Έχουμε συσχετίσει την τέχνη με τις εξωτερικές ανταμοιβές, αντί να την κατανοήσουμε ως κάτι που μπορούμε να απολαύσουμε και να βελτιώσουμε. Και ενώ η ακραία ρύθμιση στόχων σε ένα χόμπι, είναι και η αιτία που όλο και λιγότεροι ασχολούνται, το να ψαχτείτε και να δοκιμάσετε είναι ο μόνος τρόπος για να βρείτε αυτό που πραγματικά σας πηγαίνει. Στη συνέχεια, ο καθορισμός διαδοχικών στόχων για τη δική σας βελτίωση μπορεί να το κάνει ακόμα πιο ικανοποιητικό. Πείτε, για παράδειγμα, ότι χρησιμοποιείτε το πλέξιμο και τις γνωστές μεθόδους και τα γνωστά σχέδια, αλλά στη συνέχεια, μια μέρα, αποφασίζετε να δημιουργήσετε ένα δικό σας σχέδιο. Ίσως να το κάνετε και να μην πηγαίνει καλά – αυτό είναι ΟΚ.

«Μπορείς να κάνεις ό,τι θες – είναι μικρός ο κίνδυνος», είπε ο Robert. “Αυτό είναι υπέροχο για τα χόμπι.” Μπορεί να φανεί προφανές, αλλά παρόλα αυτά, είναι παρήγορο να θυμάστε ότι την επόμενη φορά που θα σηκώσετε ένα πινέλο ή μια σειρά βελόνων πλεξίματος, σε αντίθεση με τα περισσότερα μέρη της ζωής, στα χόμπι μπορείτε πάντα να προσπαθήσετε ξανά.

 

Ελεύθερη απόδοση του άρθρου της Casey Lesser με τίτλο ‘’ You Don’t Have to Be Good at Art to Benefit from an Artistic Hobby’’ για το artsy.net