Πως θα έπρεπε τα σχολεία να διδάσκουν τέχνες;
Στην τάξη της Sharon Anderson τα παιδιά έγραψαν ξανά τους στίχους από το “12 days of christmas”. Πρόκειται για παιδιά σε μια τάξη του Liberty City, μιας από τις φτωχότερες και βιαιότερες περιοχές γειτονιές του Μαϊάμι. Τα παιδιά μέσω της δημιουργικής διαδικασίας (ξαναγράφοντας τους στίχους) έθιξαν και συζήτησαν θέματα που σε μια ξεκάθαρη συζήτηση για κοινωνικά ζητήματα ίσως να μην είχαν καν αντιληφθεί. Αυτό και μόνο αποδεικνύει πόση δύναμη έχουν οι καλλιτεχνικές ασχολίες.
“Τα παιδιά μαθαίνουν με φυσικό τρόπο έτσι, όμως οι δάσκαλοι δε διδάσκουν με αυτό τον τρόπο” λέει η Ellyn Berk, σύμβουλος εκπαίδευσης και μέλος μιας ομάδας για την άρση των εθνικών στερεοτύπων γύρω από την καλλιτεχνική εκπαίδευση. Τα παιδιά συνήθως αγαπούν τα μαθήματα τέχνης, χορού, θεάτρου, επειδή οι τέχνες διδάσκονται διαφορετικά από τα άλλα μαθήματα. Οι τέχνες απαιτούν τη συμμετοχή των παιδιών. Αιχμαλωτίζουν το ενδιαφέρον τους με τέτοιο τρόπο που τα παρακινούν να ακονίσουν τις ικανότητες τους ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δεχτούν τον μόχθο της εξάσκησης. Και ελκύουν εκείνα τα παιδιά που μαθαίνουν καλύτερα όταν βλέπουν ή ακούν παρά όταν διαβάζουν κάτι.
Σε μια περίοδο ζυμώσεων για την εκπαίδευση και την τέχνη, ορισμένοι εκπαιδευτικοί και μελετητές θεωρούν ότι η αντισυμβατική φύση της τέχνης είναι η δύναμη της ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να διδάσκεται με πιο ακαδημαϊκό τρόπο (ιστορία-θεωρία-αισθητική-κριτική).
Τα παιδιά των σχολείων της Αμερικής έχουν “για το χορό, το δάσκαλο της γυμναστικής, για τη μουσική, τη χορωδία του σχολείου, για τα εικαστικά, τις κατασκευές για τις διάφορες εκδηλώσεις. Αυτό είναι ακόμα και σήμερα η τέχνη στην εκπαίδευση.” υποστηρίζει η Ms Berk.
Το 1982 το Getty Center for Education in the Arts στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια χτύπησε το χέρι στο αμερικάνικο γίγνεσθαι με μια κριτική πέραν της κριτικής, υποστηρίζοντας ότι είναι λάθος τα παιδιά με τον όρο τέχνη στην εκπαίδευση, να καλούνται αποκλειστικά να κάνουν τέχνη. Υποστήριξε μάλιστα πως για μια “πειθαρχημένη εκπαιδευτική των τεχνών” θα έπρεπε να περιλαμβάνεται η ιστορία, η κριτική και η αισθητική με στόχο την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας στα παιδιά. Επιπλέον θεωρούσε ελιτιστικό τον τρόπο διεξαγωγής του μαθήματος, μιας και λίγοι είναι οι ταλαντούχοι που ευννοούνται. Το 1988 μια αναφορά του National Endowment for the Arts σύστηνε πλήρης μελέτη και εξέταση των τεχνών υπό την επίβλεψη μόνιμων εκπαιδευτικών. Κάποιοι εκπαιδευτικοί ωστόσο θεώρησαν ότι η πλήρης απασχόληση με το κομμάτι της κριτικής και της ιστορίας αντί της εφαρμογής θα έκανε τους μαθητές να βαρεθούν και να απογοητευτούν.
Εκεί που όλοι οι ειδικοί συμφωνούν είναι πως η σωστή διδαχή της τέχνης μπορεί να ενθαρρύνει την ομαδικότητα, την αυτοπειθαρχία, την βαθύτερη κατανόηση άλλων πολιτισμών, τη γεφύρωση (πολιτιστική κυρίως) μεταξύ των μαθητών, να προσεγγίσει μαθητές που είναι αποξενωμένοι ή αποθαρρυμένοι από το σχολείο, ακόμα και να βελτιώσει τις υπόλοιπες σχολικές επιδόσεις. Στο μάθημα της Nan Imbres στο South Miami Middle School μόνο η φωνή της δασκάλας ή ο ρυθμός μπορεί να αποσπάσει τους μαθητές. Τα παιδιά βογκάνε, αλλά υπακούνε γρήγορα. Πρόκειται για μαθητές από τις φτωχότερες και τις πλουσιότερες περιοχές του Μαϊάμι, που έφτασαν εκεί μέσω διάφορων οντισιόν για να συμμετέχουν σε αυτό το μάθημα όπου προπονούνται δυο ώρες τη μέρα, πέντε μέρες την εβδομάδα κατά τη διάρκεια των σχολικών ωρών. Εδώ σε αυτά τα επαναστατικά χρόνια της εφηβείας μαθαίνουν την πειθαρχία που απαιτεί ο χορός.
Αυτοί που θα ήθελαν να βελτιώσουν τα αμερικάνικα σχολεία θέλουν τα παιδιά να νιώσουν ενθουσιασμό για όλα τους τα μαθήματα. Και οι υποστηρικτές των τεχνών λένε πως τα καλλιτεχνικά μπορούν να ηγηθούν μιας τέτοιας προσπάθειας. Αλλά ακόμα κι αν η τέχνη δεν αποτελεί το μοναδικό μοντέλο εκπαιδευτικής αλλαγής, πολλοί εκπαιδευτικοί συμφωνούν ότι η τέχνη πρέπει να αποτελεί ένα βασικό μοντέλο στην εκπαίδευση. Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα σε ενεργητικούς ρόλους παρά σε παθητικούς, όταν τους ζητάτε να βρουν τις δικές τους απαντήσεις παρά να γράψουν τις πληροφορίες που τους παρέχουν οι δασκάλοι. Οι εκπαιδευτικοί συμφωνούν ότι μέσα από αυτό το “μάθημα” οι μαθητές πρέπει να συμμετέχουν μαθαίνοντας να ασκούν κριτική στη δική τους δουλειά. “Οι τέχνες είναι φυσική προσέγγιση στην παιδική ηλικία εν αντιθέσει με την παραδοσιακή λεκτική προσέγγιση μόνο” λέει ο Elliott Eisner, καθηγητής στο Stanford University και ηγέτης θεωρητικός της τέχνης στην εκπαίδευση.
Μερικοί δάσκαλοι καλλιτεχνικών πλησιάζοντας αυτές τις θεωρίες δημιουργούν διαφορετικά είδη σχολείων που η τέχνη είναι ενοποιητικό θέμα. Το Ashley River Creative Arts School στο Charleston, S.C. Είναι ένα από τα πολλά νέα “έντεχνα” σχολεία, όπου οι μαθητές, που δεν είναι ταλαντούχοι απαραίτητα, μπορούν να φοιτήσουν να μελετήσουν την τέχνη, το λιγότερο μια ώρα την ημέρα και όπου οι δάσκαλοι ενσωματώνουν καλλιτεχνικά projects μέσα στα υπόλοιπα μαθήματα.
Στη Νέα Υόρκη ανοίγει το “μουσείο σχολείο” που θα διδάσκει με βάση το εξής: πως να μάθεις να κοιτάζεις ένα αντικείμενο. Αλλά θα δοκιμάζει και τη νέα θεωρία όσον αφορά την αποτελεσματική εκπαίδευση βοηθώντας τους μαθητές να δουν πως τα θέματα που μελετούν έχουν εφαρμογή στη ζωή έξω από το σχολείο. Την ίδια στιγμή, οι εκπαιδευτικοί λένε ότι οι τέχνες μπορούν να εκπαιδεύσουν τα είδη των εργαζομένων που οι επιχειρήσεις χρειάζονται. Η νεα τεχνολογία και ο διεθνής ανταγωνισμός απαιτεί μαθητές και εργαζόμενους που μπορούν περισσότερα από το να παπαγαλίζουν. Στις αμέτρητες αναφορές, τα στελέχη λένε πως έχουν ανάγκη εργαζόμενους που μπορούν να αναλύσουν προβλήματα, να δουλέψουν καλά με άλλους ανεξαρτήτως φυλής και χρώματος.
Το να δημιουργείς τέχνη, από μόνο του, απαιτεί τέτοιες ικανότητες. “Ένα παιδί πρέπει να ξέρει πως να το κάνει, μετά να το κρίνει και να είναι σε θέση να το εκφράσει με λέξεις” λέει η Lilia Garcia, επιβλέπουσα των καλλιτεχνικών στο Dade County School στην περιοχή της Florida. “Η τέχνη βασίζεται στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Τι χρώμα να επιλέξω; Τι συναίσθημα θέλω να απεικονίσω; Θα χρησιμοποιούν αυτές τις ικανότητες σε όλη τους τη ζωή”. Αλλά η τέχνη μπορεί να συνδυαστεί και με άλλα μαθήματα βοηθώντας τα παιδιά να αναπτύξουν την αναλυτική τους ικανότητα. Οι υποστηρικτές της τέχνης στην εκπαίδευση πιστεύουν ότι η τέχνη μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να πετύχουν σε διάφορους τομείς. Δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός επιστημονικών αποδείξεων για αυτό αλλά ορισμένες έρευνες έχουν δείξει άνοδο των βαθμών τους και άνθιση των επιδόσεων τους σε θέματα που η τέχνη βοήθησε να καταλάβουν. Επιπλέον τα βοηθούν να αντιληφθούν άλλες κουλτούρες και να εκφράσουν συναισθήματα που δε μπορούν να εκτονώσουν κάπου αλλού στο σχολείο.
Μετά τον τυφώνα Andrew, δάσκαλοι καλλιτεχνικών από όλο το Dade County επισκέφθηκαν δέκα πόλεις και παρουσίασαν λευκά φύλλα χαρτιού, προσκαλλώντας τα παιδιά να εικονογραφήσουν τους φόβους τους. Έπειτα οι δάσκαλοι συμβουλεύτηκαν τις ζωγραφίες για να δουν ποιο παιδί χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη. Στα σχέδια των παιδιών υπήρχαν διάλογοι του τύπου “Μικρέ αδερφέ, βγάλε το σκασμό” ή “Θεέ, μη με αφήσεις να πεθάνω”.
Σε ένα άλλο σχολείο, τα καλλιτεχνικά γίνονται δυο ώρες κάθε απόγευμα και μπορούν να συμμετέχουν παιδιά που έχουν μέσο όρο βαθμολογίας (Γ) σε όλα τα πρωινά μαθήματα. Παιδιά που χαρακτηρίζονται ως ταραχοποιοί ή απρόσεκτα. Ένα εξαιρετικά ντροπαλό κορίτσι φτιάχνει μια καρέκλα που μοιάζει με ένα αυγό τη στιγμή που σπάει για να βγει το νεογέννητο πουλάκι. Στην παρουσίαση της έγραψε για ένα παπάκι που σκοτώθηκε και λέει ότι τα παπάκια μοιάζουν πολύ με τους ανθρώπους που δε μπορούν να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Στην καρέκλα, το κεφάλι από το παπάκι είναι ακόμα κρυμμένο, πίσω από το σπασμένο κέλυφος, αλλά τα μάτια του είναι μεγάλα και γεμάτα ελπίδα.
Ελεύθερη απόδοση του άρθρου “Creativity vs. Academic Study: How Should Schools Teach Arts?” της SUSAN CHIRA.
Μπορείτε να διαβάσετε το πρωτότυπο άρθρο εδώ
