Η παγκοσμιοποίηση της street art

Η παγκοσμιοποίηση της street art – Πώς η street art κατέληξε να αποτελέσει παγκόσμιο φαινόμενο

Όταν σκεφτόμαστε την παγκοσμιοποίηση, δεν την αντιμετωπίζουμε ως μία πρόσφατη εξέλιξη. Ξεκίνησε την εποχή της αποικιοκρατίας και εξαπλώθηκε στη διάρκεια του 19 ου αιώνα, με τη ανάδειξη της εθνικής τέχνης, η οποία έφερε μία αλλαγή στο εικαστικό λεξιλόγιο, οδηγώντας στην εμφάνιση της σύγχρονης τέχνης, από τον Κυβισμό στον Εξπρεσιονισμό και τον Σουρεαλισμό. Μαζί με την επίδραση της καπιταλιστικής αγοράς, των νέων τεχνολογιών και της ανάπτυξης των παγκόσμιων μεταφορών, η παγκοσμιοποίηση αποτέλεσε ακρογωνιαίο λίθο του περάσματος από την κλασική στη σύγχρονη τέχνη. Στη σημερινή εποχή, όπου όλα αλλάζουν σε ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, ακόμα και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες της street art υπόκεινται στο παγκόσμιο αυτό φαινόμενο. Ο καλλιτέχνης της street art ως Κοινωνικός Χρονικογράφος. Το graffiti έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όταν το graffiti έπαιζε τον ρόλο της κοινωνικής και πολιτικής έκφρασης υπό μορφή ορνιθοσκαλισμάτων στους τοίχους των κτηρίων, τα οποία μετέφεραν ένα ηχηρό μήνυμα προς τις μάζες. Από ιδεολογικής, τουλάχιστον, απόψεως, δεν έχει αλλάξει και πολύ από τότε. Οι καλλιτέχνες της street art εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τους τοίχους για να εκφράσουν τα μηνύματά τους – συνήθως στο πλαίσιο της παρανομίας. Όμως κάτι άλλαξε στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, τόσο εικαστικώς όσο και ιδεολογικώς. Οι καλλιτέχνες της street art άρχισαν να χρησιμοποιούν ποικίλα εργαλεία και άλλαξαν το modus operandi τους από τοπικό, σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο ιδεολογικώς όσο και ως χωροταξικώς. Η γρήγορη διάδοση του ίντερνετ διέδιδε την πληροφορία με την ταχύτητα του φωτός, επιτρέποντας στον καλλιτέχνη της street art να καταπιαστεί, πέρα από τα τοπικά κοινωνικά προβλήματα του ζωτικού του χώρου και με εκείνα μίας ευρύτερης κλίμακας. Καλλιτέχνες όπως ο Banksy επίσπευσαν τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης στον κόσμο της street art.

Παράλληλη εξέλιξη της Street Art και της Παγκοσμιοποίησης

Ενώ η παράνομη ζωγραφική, η οποία συνομιλούσε διαδραστικά με το κοινό έξω από τους λευκούς τοίχους των γκαλερί και των μουσείων, εμφανίστηκε ταυτοχρόνως σε μέρη όπως η Νέα Υόρκη, η Σαρδηνία και η Τεχεράνη στη διάρκεια του 20 ου αιώνα, η πραγματική άνθιση
της street art και η εμφάνιση της παγκοσμιοποίησης συνδέονται με την εξάπλωση σε όλον τον κόσμο, του hip-hop και του punk. Παρά το γεγονός ότι κάθε τόπος είχε τα δικά του προβλήματα, η ανάγκη για έκφραση και εξέγερση ήταν κοινή παντού. Η παγκοσμιοποίηση,
υποβοηθούμενη από τις νέες τεχνολογίες και την εμφάνιση των κοινωνικών δικτύων, ενέτεινε τις διεθνείς κοινωνικές σχέσεις, συνδέοντας τα τοπικά φαινόμενα με τέτοιο τρόπο, ώστε πολλές φορές να εκδηλώνονται σε συνάρτηση με εξελίξεις, οι οποίες μπορεί να συντελούνταν χιλιόμετρα μακριά.

Η Παγκοσμιοποίηση και οι Αισθητικές διαφορές

Οι πολιτισμικές διαφορές αντικατοπτρίζονται στις αισθητικές διαφορές των ποικίλων τεχνοτροπιών που παρατηρούνται στο πλαίσιο του graffiti. Στο Μπρονξ, η Tracy 168 ανέπτυξε ένα άγριο είδος graffiti, σχηματίζοντας την ομάδα Wild Style. Οι Ολλανδοί καλλιτέχνες του graffiti επικεντρώθηκαν σε τοπογραφικές καινοτομίες, εξαιτίας της σπουδαιότητας της Ολλανδικής γραφιστικής τέχνης. Ο καλλιτέχνης El Seed, ένα Τυνήσιος μεγαλωμένος στα προάστια του Παρισίου, μαζί με καλλιτέχνες όπως ο L’ Atlas και ο A1one, επηρεασμένοι από την Αραβική τους κληρονομία, ανάμειξαν την τέχνη του graffiti με τις παραδοσιακές αρχές της Αραβικής γραφής, δημιουργώντας ένα είδος graffiti το οποίο ονομάστηκε Calligraffiti. Όπως είναι φυσικό, η παγκοσμιοποίηση του κινήματος της street art επηρέασε και την αισθητική της. Για να γίνει αποδεκτό ένα συγκεκριμένο μήνυμα, κίνημα ή δράση της street art, πρέπει τα πολιτισμικά νοήματα και οι εικόνες της γενέτειρας χώρας να δημοσιοποιηθούν μέσω των μηχανισμών των κυρίαρχων κέντρων της παγκόσμιας καλλιτεχνικής παραγωγής.

Η διασφάλιση της street art ως καλλιτεχνικού είδους

Η street art, η οποία εκπροσωπούσε μία συγκεκριμένη υπο-κουλτούρα, διείσδυσε μέσω της παγκοσμιοποίησης στην ευρύτερη, λαϊκή κουλτούρα. Αυτή η μορφή τέχνης αντιπροσωπεύει ένα πολιτισμικό σημείο καμπής, εξίσου σημαίνον και απόλυτο όσο ήταν η υποδοχή του Πάπα στη δεκαετία του ’60. Γύρω από τη street art αναπτύχθηκε μία σημαντικότατη βιβλιογραφία, η οποία εξασφάλισε την αναγνώρισή της ως αυτόνομου, ανερχόμενου είδους, καθιστώντας την αντικείμενο ακαδημαϊκής μελέτης. Και ενώ η ελευθερία της έκφρασης, η οποία χαρακτηρίζει τη street art, έφτασε στο απόγειό της μέσω της παγκοσμιοποίησης, η ίδια αυτή διαδικασία είχε και τα μειονεκτήματά της.

Φωτογραφία άρθρου: του RETRO & AKIR OVITCH από τον  YOUGUIE (flickr)